Hoe ontstaan onzuiverheden – En hoe ontwikkelen ze zich tot acne?

Er doen veel verhalen de ronde over de oorzaak van acne, waarvan er veel niet kloppen. Maar over één ding zijn alle artsen het eens: acne is een hormonale aandoening. Daarnaast is het bekend dat acne zich uit als ontstekingen. Wil je meer weten over de relatie hiertussen? Lees dan verder in ons artikel 'Hormonen en acne'.

Behalve het verband tussen acne en hormonen, weten we ook dat sommige mensen genetisch gevoeliger zijn voor onzuiverheden dan anderen. Daarbij kunnen ook bepaalde medicijnen, roken, stress en onjuiste huidverzorging bijdragen aan acne ontstekingen. Er is zelfs bewijs van een verband tussen voeding en acne. Meer over deze potentiële triggers leggen we je in het artikel 'De oorzaken en triggers van acne'.

Dit artikel is gericht op de fysiologische oorzaken van acne. Met andere woorden: we beschrijven wat er werkelijk gaande is in je huid. We onderzoeken de diverse complexe factoren die betrokken zijn bij het ontstaan van mee-eters en puisjes, en hoe deze zich ontwikkelen tot acne. Wil je meer weten over de verschillende typen acne? Lees dan hier verder.

Een comedo is een verstopt haarzakje. Een micro-comedo is een microscopisch kleine, subklinische (nog niet zichtbare) comedo. Micro-comedonen ontstaan op het moment dat het aantal keratine-producerende cellen in de huid groeit. Dit gebeurt van nature en bij een gezonde huid geeft het afbreken van de micro-comedonen geen problemen. Maar als je last hebt van acne, dan gaat het afbraakproces gepaard met kleine ontstekingsreacties die we micro-ontstekingen noemen.

Micro-ontstekingen: veroorzaker van acne en onzuiverheden. Acne is dus in eerste instantie een ontstekingsaandoening. Volgens het meest recente onderzoek naar acne zijn micro-ontstekingen een van de voornaamste oorzaken van dit huidprobleem. Onderzoekers denken dat dit komt doordat het immuunsysteem van het lichaam reageert op bacteriën, lipiden en/of mannelijke geslachtshormonen (androgenen).*

"We weten nu dat in elke fase van acne-ontwikkeling ontsteking optreedt, en niet alleen wanneer er onzuiverheden op de huid te zien zijn."

- Dr. Markus Reinholz, dermatoloog

Interne en externe factoren
Er zijn diverse factoren die oorzaken en triggers zijn voor het ontstaan van acne. Interne factoren zoals medicatie en hormonale veranderingen (bijvoorbeeld tijdens de puberteit of menstruatie) én externe factoren zoals omgevingsinvloeden kunnen leiden tot een verhoogde productie van seborroe en corneocyten. Dit zijn invloeden die oorzaken zijn van onzuiverheden. Dit zorgt vervolgens voor het ontstaan van mee-eters en puistjes. Beide factoren spelen ook een rol bij de groei van bacteriën, wat uiteindelijk leidt tot de papels en pustels waaraan je acne herkent.

Seborroe
In de huid zitten talgklieren. Deze klieren scheiden een olieachtige substantie af die talg heet. Deze stof zorgt ervoor dat je huid en haar soepel blijven. Overtollig talg wordt seborroe genoemd. Als dit op het huidoppervlak achterblijft, verstoort dit het natuurlijke proces waarmee de huid dode cellen afstoot. Dit proces noemen we desquamatie. De samenstelling van de talglipiden die zich ophopen in de talgklieren heeft namelijk een ontstekende werking.

Er lijkt een verband te zijn tussen talgproductie en hormonen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen met een acnegevoelige huid vaak grotere hoeveelheden androgenen (mannelijke hormonen) in hun bloed hebben. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat de talgklieren van mensen met acne gevoeliger zijn voor androgenen, die de groei van talgklieren en overtollige talgproductie stimuleren.

Hyperkeratose
Hyperkeratose is een abnormale verdikking van de buitenste huidlagen. Het wordt enerzijds veroorzaakt door overmatige productie van huidcellen in de kanalen van de talgklieren, een proces dat we ook wel corneocyten noemen. Anderzijds worden de dode huidcellen onvoldoende afgestoten. Het overtollig talg houdt de huidcellen namelijk vast aan het huidoppervlak, waardoor de talgklieren blokkeren.

Propinionbacteriële acne (ook wel P. acne genoemd) is een bacterie die normaal gesproken zonder schade aan te richten op het huidoppervlak leeft. Deze bacterie speelt ook een belangrijke rol bij hyperkeratose. De bacterie maakt een dun laagje aan op het huidoppervlak, waardoor het normale afstotingsproces van huidcellen verstoort en bijdraagt aan de ontwikkeling van blokkades.

Ophoping in de geblokkeerde talgklieren en de uitpuilende wand van het haarzakje veroorzaken verschillende soorten comedonen (mee-eters) en puistjes.

Puistje
Een ontstoken (verhoogde en verkleurde) onzuiverheid die zich vult met pus en meestal pijnlijk is. ‘Puistje’ is de verzamelnaam die vaak wordt gebruikt voor alle onzuiverheden: comedonen, papels en pustels.

Een klein, donker, plat plekje in de huid. De donkere verkleuring wordt veroorzaakt doordat talg reageert met zuurstof. Het is dus geen vuil.

Een verhoogde, ronde, puistachtige structuur met een melkwitte bovenkant.                                                                                                             

De ophoping van talg die wordt afgescheiden door de talgklieren, vormt een ideale broedplaats voor bacteriën. Vooral de bacterie P.acnes voelt zich hier thuis. Deze bacterie zorgt ervoor dat talg in de al verstopte talgklier begint af te breken. Tijdens dit afbraakproces worden substanties geproduceerd die zorgen voor verdere ontsteking. Hierdoor ontstaan de papels en pustels waaraan je acne herkent.

Bij zware gevallen van acne barst de wand van het haarzakje in de late stadia van ontsteking. Lipiden, vetzuren, corneocyten, bacteriën en stukjes huidcel komen vrij. Samen kunnen deze stoffen de omliggende huid verder doen ontsteken.

Meer weten? In de volgende artikelen lees je uitgebreid verder over de verschillende vormen van acne, acne en voeding en acne en littekenvorming.

* Recent Advances in Acne Pathogenesis: Implications for Therapy, Shinjita Das, Rachel V. Reynolds, Am J Clin Dermatol (2014) 15:479 – 488 DOI 10.1007/s40257-014-0099-z