Atopische dermatitis bij kinderen – De symptomen vaststellen en verlichten

Atopisch eczeem of dauwworm, in dit artikel atopische dermatitis genoemd, is een niet besmettelijke, zeer vaak voorkomende huidziekte die tot wel 10-20% van de kinderen wereldwijd en 2-5% van de volwassenen treft. Het is een chronische aandoening, wat betekent dat de symptomen langdurig kunnen zijn, hoewel baby's en kinderen de symptomen van atopische dermatitis kunnen ontgroeien. Patiënten kennen doorgaans twee fasen van de ziekte, een niet actieve fase ('tussenfase') en een meer acute actieve fase ('flare up'). In beide fasen kan goede huidverzorging het ongemak verlichten. Lees meer over atopisch eczeem in het gezicht.

Atopische dermatitis (of atopisch eczeem) is een steeds vaker voorkomende huidziekte die wereldwijd volwassenen, kinderen en baby's met alle huidskleuren treft. Kinderen lopen de grootste kans, waarbij 90% van de patiënten atopische dermatitis ontwikkelt voor een leeftijd van 5 jaar. De ziekte begint zelden bij volwassenen.

Symptomen verschijnen op de hoofdhuid (melkkorstjes), in het gezicht en op het lichaam, hoewel het uiterlijk en de aangetaste gebieden tussen baby's, kinderen en volwassenen verschillen: 

• Baby's kunnen al bij 2-3 maanden symptomen van atopische dermatitis ontwikkelen. De uitslag verschijnt meestal plotseling en maakt de huid van een baby droog, schilferig en jeukerig. Tijdens flare up-fasen kan de geïnfecteerde huid vloeistof afscheiden. Bij baby's verschijnt atopisch eczeem meestal in het gezicht, vooral op de wangen, en op de hoofdhuid (ook melkkorstjes genoemd), knieën en ellebogen. Baby's ontwikkelen uiterst zelden een atopische huid zolang ze nog in de luiers zijn. Hoewel luieruitslag er hetzelfde uit kan zien, is dit een te vochtige omgeving om eczeem of atopische dermatitis te ontwikkelen.
• Bij kinderen die de ziekte later in het leven ontwikkelen (tussen de leeftijd van twee jaar en de pubertijd), begint het meestal met droge uitslag met jeukende, schilferige plekken op het lichaam. De huid is vaak bobbelig, verdikt en leerachtig. Vaak aangetaste gebieden zijn de holten van de ellebogen of knieën, de hals, de polsen, de enkels en/of de plooien tussen de billen en de benen. Blanke kinderen krijgen vaak symptomen aan de binnenkant van de gewrichten, zoals de ellebogen, polsen, aan de achterkant van de knieën en de voorkant van de enkels. Zwarte en Aziatische kinderen worden vaak getroffen op de tegenoverliggende kant van de gewrichten, zoals op de punt van de elleboog of aan de voorkant van de knieën. 
• Atopische dermatitis bij volwassenen kenmerkt zich door een zeer droge, schilferige huid en constante jeuk in het gezicht en op het lichaam.

Atopische dermatitis of dauwworm kent doorgaans twee 'fasen'. Tijdens een inactieve fase (of 'tussenfase') is de huid zeer droog, geïrriteerd en schilfering en moet deze dagelijks worden gehydrateerd. Actieve fasen (of 'flare ups') zijn veeleisender en moeten met plaatselijke medicijnen worden behandeld om de geïnfecteerde huid te kalmeren en de jeuk te verzachten. 

De ziekte kan zeer vervelend zijn, niet alleen voor de getroffen kinderen maar ook voor hun ouders, omdat het moeilijk kan zijn om kinderen te laten ophouden met krabben. Kinderen, en in het bijzonder baby's en peuters, schuren soms met hun lichaam over het beddengoed, vloerkleden of andere oppervlakken tegen de jeuk en hierdoor kan de huid geïnfecteerd raken. Dit kan leiden tot slaapproblemen en zo meer stress opleveren voor de ouders. 

Aan de andere kant kunnen effectieve behandeling en goede huidverzorging het ongemak van atopische dermatitis aanzienlijk verlichten.

Het gemiddelde tot intense jeuk heeft. 

De huid geïnfecteerd en pijnlijk is. 

De huid vloeistof afscheidt en misschien zelfs bloedt.

Het aanbrengen van een vochtinbrengend product de symptomen verlicht. 

Het kind met de symptomen kan omgaan zonder te krabben. 

De huid intact is en slechts licht schilferig is.

Vraag als je twijfelt over de symptomen van jouw kind advies aan een dermatoloog.

Lees meer over de kinderhuid.

Dermatologen hebben verschillende veroorzakende en bevorderende factoren vastgesteld, zoals:

• Relatie met hooikoorts en astma. De relatie tussen atopische dermatitis, astma en hooikoorts is aangetoond. De zogenoemde 'atopische mars' begint doorgaans met atopische dermatitis in de kindertijd en later, als puber en volwassene, worden hooikoorts en astma ontwikkeld. 
• Genetische aanleg. Als één of meer gezinsleden aan atopische dermatitis lijdt, lopen hun kinderen het risico om deze drie atopische ziekten te krijgen. 
• Milieu. Kinderen in ontwikkelde landen die in stedelijke gebieden met een hogere mate van milieuverontreiniging wonen en kinderen die in koude klimaten wonen hebben meer kans om eczeem te ontwikkelen. In één studie werd ontdekt dat Jamaicaanse kinderen die in Londen wonen twee keer zoveel kans hebben om atopische dermatitis te ontwikkelen als kinderen die in Jamaica wonen. 
• Geslacht. Vrouwen zijn iets vatbaarder voor de ziekte dan mannen 
• De leeftijd van de moeder bij de geboorte van het kind. Aangetoond is dat baby's van een moeder die op latere leeftijd het kind heeft gekregen meer kans lopen om atopische dermatitis te ontwikkelen.

Over patiënten is bekend dat zij lijden aan een tekort aan natuurlijke vochtinbrengende bestanddelen (zoals ureum en aminozuren) en verstoring van de lipidenstofwisseling in de opperhuid. Dit maakt duidelijk waarom hun huid waarschijnlijk droog is en de barrièrefunctie is verstoord

Flare ups ontwikkelen zich vaak in een Atopische Huid Cyclus (zie afbeelding). Dit is een cyclus van oorzaak en gevolg die begint als een kind aan een jeukend plekje krabt en de reeds kwetsbare huidbarrière verstoort. De blootgestelde lagen worden dan een ideale broedplaats voor een bacterie met de naam staphylococcus aureus. Deze vermenigvuldigt zich en infecteert de huid. De infectie veroorzaakt een ontsteking, die weer jeuk veroorzaakt en zo start de cyclus weer opnieuw. 

Dermatologische behandelingen helpen om de Atopische Huid Cyclus te doorbreken.

Triggers verschillen per persoon, dus het kan nuttig zijn een dagboek bij te houden om zo de externe factoren en hun invloed op de huidconditie van een kind in de gaten te houden. Deze factoren kunnen zijn:

• Materialen die in aanraking komen met de huid, zoals nylon (dat transpireren kan veroorzaken) en wol (die de symptomen verergert). 
• Voedingsmiddelen en dranken. Veel voorkomende voorbeelden zijn melkproducten, noten en schaal- en schelpdieren. Het is echter belangrijk om voordat je deze voedingsmiddelen uit het dieet van je kind schrapt jouw arts te raadplegen om te verzekeren dat het kind geen belangrijke voedingsstoffen tekort komt. 
• Allergieën voor de vacht van huisdieren, pollen of huismijt. 
• Psychische stress 
• Wasmiddelen, vooral biologische middelen.  
• Passief sigaretten roken. 
• Slaapgebrek en stress (bijwerkingen van de ziekte) kunnen beiden de symptomen van atopische dermatitis verergeren. 

Lees meer over factoren die de huid beïnvloeden.

Hoewel nog steeds geen remedie tegen atopische dermatitis bekend is, adviseren alle medische behandelingen consistent vochtinbrengende producten aan te brengen om de droogheid, de irritatie en de jeuk van de huid alsook de emotionele stress voor zowel het kind als de ouders te verlichten. 

Tijdens een tussenfase is dagelijkse huidverzorging met emollientia van cruciaal belang.

Emollientia, ook bekend als vochtinbrengende producten, zijn crèmes, lotions en gezichtscrèmes die in combinatie met badproducten en doucheolie kunnen worden gebruikt om het vochtgehalte van de huid op peil te houden. Een soepele huid jeukt minder en is dus minder vatbaar voor krabben en irritatie. 

Belangrijke ingrediënten in de formules van emollientia kunnen zijn: 

• Omega 6 vetzuren. Teunisbloemolie en druivenpitolie verzachten en voeden de zieke huid en vullen de natuurlijke beschermende barrière aan. 
• Licochalcone A, gewonnen uit de zoethoutwortel, is een natuurlijke en krachtige ontstekingsremmer en antioxidant die effectief de roodheid vermindert en de ontsteking verzacht.

In geval van flare ups is het belangrijk dat de emollientia worden aangevuld met op doktersvoorschrift verkregen actieve verzorging zoals medische crèmes. Deze crèmes bevatten meestal corticosteroïden. 

Corticosteroïden zijn effectieve en snel werkende ingrediënten, die de jeuk bij flare ups vrijwel direct verlichten. Het gebruik hiervan moet echter worden beperkt volgens advies van een arts.

Eucerin‘s AtopiControl Acute Care Cream heeft huidverzorgende eigenschappen waarvan klinisch is bewezen dat zij het uiterlijk van de huid tijdens flare ups aanzienlijk verbeteren. Dit huidverzorgende product helpt het gebruik van hydrocortison tijdens flare ups te verminderen. Een klinisch onderzoek heeft aangetoond dat de huidverzorgende eigenschappen van AtopiControl Acute Care Cream een cosmetisch effect op de atopische huid hebben dat vergelijkbaar is met de effecten van een 1% hydrocortison crème. AtopiControl Acute Care Cream is geen farmaceutisch product en is daar ook geen vervanging van.                                                                                         

• Baad je kind in warm maar niet heet water.
• Beperk de duur van een bad tot 5-10 minuten.
• Gebruik geen badschuim. 
• Voeg bij baby's vanaf drie maanden Eucerin AtopiControl Bad & Douche Olie aan het badwater toe. 
• Dep de huid bijna droog en breng direct daarna een vochtinbrengend product aan. 
• Breng minimaal tweemaal per dag een vochtinbrengend product aan 
• Houd de vingernagels kort en glad, zodat het kind niet kan krabben en de huid stuk kan maken. 
• Laat het kind 's nachts katoenen handschoenen dragen om krabben tijdens de slaap te voorkomen. 
• Houd de kamer koel en de vochtigheid laag. 
• Het kan een goed idee zijn om een kind een pop te geven die het kan krabben, aangezien dit de behoefte om de eigen huid te krabben kan verminderen.