Xerose, een extreem droge huid: Symptomen, oorzaken en oplossingen

De meeste ervaren op een bepaald moment in hun leven Xerose, of een droge huid. Als het ernstig is kan het iemand zowel fysiek als emotioneel beïnvloeden. Inzicht in de verschillende oorzaken en relevante oplossingen helpt je bij het bepalen van een dagelijkse huidverzorgingsroutine waarmee je de symptomen onder controle kunt houden.

Xerose is de medische term voor een droge huid tot extreem droge huid. Het komt uit het Grieks ; 'xero' betekend 'droog', en 'osis' betekent 'ziekte' of 'medische aandoening'. De aandoening wordt veroorzaakt door een gebrek aan water in de huid en dit kan het gevolg zijn van veroudering (seniele xerose) of van onderliggende ziekten zoals diabetes. Dit resulteert in een droge, ruwe en trekkerige huid die in de loop van de tijd zeer ruw en zelfs schilferig kan worden.

Als je twijfelt over de conditie van jouw huid is het belangrijk contact op te nemen met een dermatoloog voor een persoonlijke diagnose. De huidtest kan ook een nuttig hulpmiddel zijn.

Het vermogen van de huid om de hydratatie of de concentratie van water in de bovenste huidlagen te regelen, is afhankelijk van drie belangrijke factoren die op verschillende diepten in de huid werken:

• In de bovenste lagen van de huid trekken verschillende hygroscopische moleculen, zoals ureum, lactaat, PCA (pyrrolidoncarbonzuur), zouten en aminozuren, grote hoeveelheden water aan en binden deze.
• De lipiden, die de huideigen barrière vormen (bijv. ceramide-3), hebben de cruciale functie om waterverlies door verdamping te verminderen.

Lees meer in droge huid in het algemeen

Dit verfijnde systeem werkt goed en past zich aan de benodigde hydratatie van de huid aan en houdt zo de juiste concentratie van water in een veranderende omgeving op peil. Verschillende interne (endogene) en externe (exogene) factoren kunnen dit systeem echter verstoren met als gevolg een droge tot extreem droge huid. De ernst van de symptomen is afhankelijk van het aantal gecombineerde factoren:

• Trekkerigheid wordt veroorzaakt doordat de huid als gevolg van uitdroging zijn elasticiteit verliest. Bij een tekort aan water droogt de huid uit en wordt hij minder flexibel en verliest volume.
• Ruwheid wordt ook veroorzaakt door droogte, waardoor de hoeveelheid dode cellen in de bovenste huidlagen toeneemt en zich een dikkere laag dode cellen op het huidoppervlak vormt.
• Een schilferige huid is gelijk aan een ruwe huid met als enig verschil dat de bovenste huidlaag of het stratum corneum zeer droog en inflexibel is geworden. Een schilferige huid komt voor als de schilfers van de droge huid loslaten. Soms bestaat dit slechts uit fijn stof.
• Jeuk is een ander gevolg van droogte en het is een impulsieve reactie op het ongemak dat wordt veroorzaakt door een trekkerige, slecht functionerende huid.

Een droge of extreem droge huid kan op ieder lichaamsdeel voorkomen, maar er zijn gebieden waar begrensde droge huidplekken meer voorkomen dan in andere gebieden.

Bij een ontstoken huid, zoals bij atopische dermatitis en psoriasis, ontstaan meestal begrensde, droge huidplekken. Lees meer over psoriasis, atopische dermatitis in het gezicht of op het lichaam of over atopische huid bij kinderen in het gezicht of op het lichaam.

Vraag altijd professioneel advies in een persoonlijke diagnose als je één van deze symptomen ontwikkelt.

Xerose is een veel voorkomende chronische of acute aandoening waar miljoenen mensen aan lijden. Net zoals meerdere factoren de hydratatie van de huid ondersteunen, kan op verschillende manieren een tekort aan water in de huid ontstaan. In de meeste gevallen toont de droge huid een aantal van deze symptomen, terwijl een zeer droge huid doorgaans al deze symptomen in enige mate laat zien:

Van twee belangrijke gebreken in de huid is aangetoond dat zij xerose bevorderen:

Een tekort aan lipiden die de huidbarrière vormen
Lipiden in de opperhuid verbinden de cellen in de hoornlaag met elkaar. Deze lipiden zijn van essentieel belang voor een gezonde huid, want zij creëren de beschermende barrière en binden vocht. Als lipiden ontbreken, kan de huid droog tot extreem droog worden en trekkerig en ruw aanvoelen.

Een tekort aan natuurlijke vochtvasthoudende factoren (NMF's)
De huid bevat naast ureum ook verschillende andere natuurlijke vochtvasthoudende factoren (NMF's). Dit zijn lactaat, pyrrolidoncarbonzuur (PCA), zouten en suikers. Net zoals ureum trekken deze natuurlijke hydraterende factoren vocht naar het stratum corneum of de bovenste huidlaag en binden dit vocht en voorkomen zo dat de huid droog tot extreem droog en schilferig wordt en beschadigd raakt.

Verschillende externe factoren zetten de bovengenoemde fysiologische veranderingen die tot xerose kunnen leiden in gang:

De externe omgeving van de huid – vocht, reiniging en zonlicht

• Een droge tot extreem droge huid komt het meest voor bij een lage vochtigheidsgraad van de omgeving, zoals in de winter en soms tijdens een warme zomer.
• Reinigen, vooral vaak reinigen, vernietigt de natuurlijke barrièrefunctie van de huid. Dit geldt met name bij gebruik van agressieve reinigingsproducten of schoonmaakmiddelen.
• Zonlicht kan de huid uitdrogen, omdat het UV-licht de verdamping vanuit de huid verhoogt en op de lange termijn kan dit tot vroegtijdige veroudering van de huid leiden, waarbij de huid geen juiste hydratatie meer in stand kan houden.

De interne omgeving van de huid – leeftijd, uitdroging, eetgewoonten, medicijnen en ziekte

• Studies hebben aangetoond dat bij het ouder worden de lipideniveaus in het stratum corneum afnemen. Dit kan leiden tot door leeftijd veroorzaakte droogte.
• Een uitgedroogd lichaam kan geen water aan de huid leveren.
• Eetgewoonten zijn belangrijk, omdat een gezonde huid de vitale lipiden, NMF's en voedingsstoffen nodig heeft.
• Bepaalde medicijnen, in het bijzonder diuretica, drogen het lichaam uit en dit kan weer tot xerose leiden.
• Bij huidaandoeningen, zoals atopische dermatitis, psoriasis en diabetes, is een droge huid een veel voorkomend symptoom.
• Ook Diabetes kan een droge huid veroorzaken.

Historisch gezien bestaat de behandeling van xerose voornamelijk uit symptoombestrijding met als doel de symptomen snel te verlichten door het plaatselijk aanbrengen van lipiden, hoofdzakelijk via plantaardige oliën, vochtbindende bestanddelen en NMF's, zoals ureum en lactaat. Naarmate steeds meer bekend wordt over de oorzaken en opwekkers van xerose, hebben artsen ontdekt dat een meer holistische, duurzame aanpak bij de behandeling van xerose betere resultaten oplevert. Deze strategie begint met het vermijden of tot het minimum beperken van de oorzaken en bevorderende factoren van xerose, gericht op het onderhouden van een doeltreffende huidverzorging voor het gezicht en het lichaam bestaande uit reinigen en vocht inbrengen.

Milde maar effectieve reiniging van de huid is een belangrijke voorwaarde, niet alleen met het oog op de hierna aan te brengen plaatselijke behandelingen, bijvoorbeeld bij atopische dermatitis, maar ook voor de vochtinbrengende producten voor het gezicht bij de verzorging van een droge tot extreem droge huid. De keuze van een geschikt reinigingsproduct voor de huid dat de huidbarrièrefunctie niet verstoort is cruciaal voor de goede werking van een hierna volgende behandeling voor hydratatie van de huid.

De hydratatie van de huid wordt op veel manieren geregeld en ieder van deze manieren is afhankelijk van veel verschillende factoren. Voor een effectieve behandeling van xerose moet iedere factor die een rol speelt bij het regelen en onderhouden van de hydratatie van de huid in beschouwing worden genomen.

Naast dagelijks goed reinigen en vocht inbrengen is het belangrijk om factoren die een droge tot extreem droge huid bevorderen te vermijden. Dit helpt om het effect van een droge huid en de noodzaak voor behandeling te verminderen:

• Vermijd droge lucht door minder tijd buiten door te brengen in heet, droog of koud weer en door binnen als de verwarming brandt een luchtbevochtiger te gebruiken.
• Breng minder tijd door in heet water door snel lauw te douchen in plaats van een lang, heet bad te nemen.
• Draag handschoenen bij het afwassen om het effect van heet water en sterke reinigingsmiddelen te vermijden.
• Draag kleding van natuurlijke materialen zoals katoen en zijde die de huid niet irriteren. Wol is een natuurlijk materiaal, maar het kan een atopische huid irriteren en dient bij deze aandoening te worden vermeden.
• Probeer gebruik te maken van een wasmiddel voor kleding zonder kleurstoffen of parfum, want deze kunnen na het wassen op de kleding achterblijven en een droge huid irriteren.

Als de symptomen veranderen of als je niet weet welke behandeling bij jou past, kun je advies van een dermatoloog vragen.

Een droge tot extreem droge huid heeft vaak een tekort aan ureum en daarom is dit een veel voorkomend bestanddeel in vochtinbrengende producten. Andere oorzaken van xerose zijn een tekort aan verdere natuurlijke vochtvasthoudende factoren (NMF's) en lipiden voor de barrièrefunctie van de huid. Plaatselijke toediening van deze vitale moleculen kunnen het vermogen van de huid om de hydratatie te regelen herstellen.

Bij een klinische beoordeling van de behandeling van xerose in vergelijking met een lotion (als instrument) met ureum, melkzuur en glycerol boden deze vochtinbrengende producten met diverse NMF's, glucoglycerol en ceramide-3 uitstekende hydratatie van de huid en langduriger vochtinbrenging en daarom zijn zij een vooruitgang in de behandeling van xerose. Verder verbeterden beide vochtinbrengende bestanddelen de hydratatie van de huid, de huidbarrièrefunctie, de zichtbare droogheid en het ruw aanvoelen van de huid aanzienlijk in vergelijking met hun mediumstoffen. De tolerantie van de huid was ook zeer goed.

Huidverzorgingsproducten met bewezen combinaties van effectieve hydraterende ingrediënten pakken de belangrijkste tekortkomingen van xerose aan en bieden daarmee een goede behandeling. De beproefde formule wordt gebruikt in de Eucerin UreaRepair PLUS producten. Als de symptomen van jouw droge huid veranderen, raadpleeg dan een arts of dermatoloog.